Χημειοθεραπεία ονομάζεται η χρήση ειδικών αντικαρκινικών φαρμάκων μόνα τους ή σε συνδυασμούς για τη θεραπεία του καρκίνου. Συνήθως η χημειοθεραπεία συνδυάζεται και με άλλες θεραπευτικές μεθόδους, όπως η χειρουργική αφαίρεση όγκου και η ακτινοθεραπεία. Τα αντικαρκινικά φάρμακα χορηγούνται από διάφορες οδούς: από το στόμα, ενδοφλέβια, ενδοπεριτοναϊκά ή ενδοαρτηριακά. Δυστυχώς η χημειοθεραπεία εμφανίζει πολλές παρενέργειες οι οποίες ποικίλουν ανάλογα και με τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στο συγκεκριμένο σχήμα. Μερικές από αυτές είναι οι εξής:
- Ναυτία/εμετός
- Τριχόπτωση
- Μυελοκαταστολή
- Νεφροτοξικότητα
- Ηπατοτοξικότητα
- Στοματίτιδα
- Διαταραχές αναπαραγωγής
Τα καρκινικά κύτταρα μοιάζουν πολύ με φυσιολογικά κύτταρα, έχουν χάσει όμως τη δυνατότητα ελέγχου του πολλαπλασιασμού τους και άρα πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα. Τα αντικαρκινικά φάρμακα στοχεύουν κύτταρα που πολλαπλασιάζονται γρήγορα. Επειδή ακριβώς μοιάζουν με φυσιολογικά κύτταρα του σώματος μας τα οποία πολλαπλασιάζονται γρήγορα (ρίζες των τριχών, κύτταρα του μυελού των οστών κλπ), είναι δύσκολο να αναπτυχθούν φάρμακα που να καταστρέφουν τα καρκινικά κύτταρα χωρίς να επηρεάζουν τα υπόλοιπα. Το γεγονός αυτό εξηγεί τις παρενέργειες που εμφανίζονται μετά τη χημειοθεραπεία.
Τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα που χρησιμοποιούμε σήμερα στοχεύουν στα διάφορα στάδια ανάπτυξης ενός κυττάρου. Τα φάρμακα αυτά συνήθως:
- Καταστρέφουν το DNA του κυττάρου
- Εμποδίζουν την επιδιόρθωση του DNA
Σήμερα εκτός από τα διάφορα κλασσικά αντικαρκινικά υπάρχουν και φάρμακα που εμποδίζουν την παραγωγή πρωτεϊνών που εκφράζονται κυρίως σε καρκινικά κύτταρα και είναι απαραίτητα για τον πολλαπλασιασμό τους. Αυτά αποτελούν τη στοχευμένη χημειοθεραπεία και συνδυάζονται με τη κλασσική χημειοθεραπεία για καλύτερα αποτελέσματα.
Δυστυχώς ένα χαρακτηριστικό των καρκινικών κυττάρων, πέρα από τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό τους, είναι η εύκολη μετάλλαξή τους. Ειδικά σε συνθήκες πίεσης από τοξικές ουσίες, όπως τα αντικαρκινικά φάρμακα, είναι πολύ πιθανό να αναπτυχθεί ανθεκτικότητα στη δράση των φαρμάκων. Έχει παρατηρηθεί, για παράδειγμα, αυξημένη απομάκρυνση του αντικαρκινικού παράγοντα από ανθεκτικά καρκινικά κύτταρα. Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις αναπτύσσονται μηχανισμοί μεταβολισμού και καταστροφής του φαρμάκου από τα καρκινικά κύτταρα.
Συνήθως, ο ειδικός ογκολόγος θα επιλέξει με βάση το είδος και το στάδιο του καρκίνου ένα ορισμένο σχήμα, ένα συνδυασμό χημειοθεραπευτικών τα οποία θα χορηγηθούν σε ορισμένους κύκλους, σε ορισμένες επαναλήψεις δηλαδή. Με τη χορήγηση ταυτοχρόνως περισσοτέρων του ενός φαρμάκων πετυχαίνουμε αυξημένη δραστικότητα εναντίων των καρκινικών κυττάρων χρησιμοποιώντας μικρότερες δόσεις των αντίστοιχων σκευασμάτων, σε σχέση με το αν χορηγούνταν μεμονωμένα. Ακολουθώντας αυτή την τακτική πετυχαίνουμε δυο πολύ σημαντικούς στόχους. Πρώτων μειώνουμε την ένταση των παρενεργειών των συγκεκριμένων σκευασμάτων αφού τα χορηγούμε σε μικρότερες δόσεις από αυτές στις οποίες εμφανίζεται έντονα η τοξική τους δράση. Δεύτερων, χορηγώντας δυο σκευάσματα εμποδίζουμε ή καθυστερούμε την εμφάνιση ανθεκτικότητας στα χημειοθεραπευτικά και αυξάνουμε κατακόρυφα τις πιθανότητες ίασης του καρκίνου.
Σαν αντικαρκινικά φάρμακα μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφορες κατηγορίες ουσιών. Μερικά από αυτά φαίνονται στον παρακάτω πίνακα.
ΦΑΡΜΑΚΟ
|
ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ
|
ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ
|
Μεθοτρεξάτη
|
Χοριοκαρκίνωμα, καρκίνος ωοθηκών, καρκίνος πνευμόνων
|
Εξελκώσεις στόματος, τοξικότητα γαστρεντερικού συστήματος, μυελοκαταστολή
|
Φθόριοουρακίλη
|
Kαρκίνος ουροδόχου κύστης, μαστού, αδενοκαρκίνωμα στομάχου, παχέος εντέρου, ηπάτωμα, καρκίνωμα ωοθηκών, αδενοκαρκίνωμα παγκρέατος, καρκίνωμα τραχήλου της μήτρας, βασικοκυτταρικό καρκίνωμα δέρματος
|
Μυελοκαταστολή, γαστρεντερικές διαταραχές
|
Κυτταραβίνη
|
Οξείες λευχαιμίες, λεμφώματα
|
Ναυτία, μυελοκαταστολή, μεγαλοβλάστωση
|
Cis πλατίνη
|
Σαρκώματα, ορισμένα καρκινώματα, λεμφώματα
|
Γαστρεντερικές διαταραχές, νεφροτοξικότητα, νευροτοξικότητα
|
Βουσουλφανη
|
Χρόνια μυελογενής λευχαιμία
|
Αλωπεκία, γαστρεντερικές διαταραχές, αιμορραγία, μυελοκαταστολή
|
Βινκριστίνη
|
Λέμφωμα Hodgkin
|
Αλωπεκία, Γαστρεντερικές διαταραχές, περιφερική νευροπάθεια, υπονατριαιμία
|
Βινβλαστίνη
|
Καρκίνο πνευμόνων, όρχεων, μαστού
|
Αλωπεκία, γαστρεντερικές διαταραχές, αιμορραγίες
|
Ετοποσίδης
|
Σάρκωμα Kaposi, καρκίνος πνευμόνων, όρχεων και ορισμένα είδη λευχαιμίας
|
Αλωπεκία, υπόταση, μεταλλική γεύση, μυελοκαταστολή
|
Πακλιταξέλη
|
Καρκίνος ωοθηκών, μαστού, πνευμόνων, σαρκωμα Kaposi
|
Ναυτία, εμετός, αρθραλγίες, μουδιάσματα, εξάντληση, στειρότητα
|
Ακτινομυκίνη D
|
ΡαβδοXοριοκαρκίνωμα, όγκος του Wilms, οστεοσάρκωμα, σάρκωμα Kaposi, σάρκωμα Ewing, όγκοι των όρχεων, ραβδομυοσάρκωμα, κακόηθες μελάνωμα
|
Mυελοτοξικότητα, ανοσοκαταστολή, ναυτία, έμετοι, διάρροια, αλωπεκία, ακμή, ερύθημα
|
Δοξορουβικίνη
|
Oξείες λευχαιμίες. Όγκος του Wilms
|
Mυελοτοξικότητα, καρδιοτοξικότητα, ναυτία, έμετοι, διάρροια, εξάνθημα, αλωπεκία
|
Μιτομυκίνη
|
Καρκίνος ουροδόχου κύστης
|
Ανορεξία, εξάντληση
|
Σήμερα χάρη στην εξέλιξη της φαρμακευτικής επιστήμης μπορούμε να αντιμετωπίσουμε πολλές από τις παρενέργειες που συνδέονται με τη χρήση των χημειοθεραπευτικών. Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται μερικά φάρμακα και οι παρενέργειες που μπορούν να αντιμετωπίσουν.
Κατηγορία
|
Φάρμακο
|
Ενδείξεις
|
Αιμοποιητικοί Παράγοντες
|
Φιλγραστίμη
|
Mείωση της διάρκειας της ουδετεροπενίας και της συχνότητας των εμπύρετων επιπλοκών της σε ασθενείς που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία για κακοήθη νόσο εκτός του μυελού των οστών ή που υφίστανται μεταμόσχευση μυελού των οστών
|
Εποετίνη
|
Σε μυελοδυσπλασία από χημειοθεραπεία ή θεραπεία με ακτινοβολία
| |
Αντιεμετικά
|
Ονδασετρόνη
|
Πρόληψη ναυτίας και εμετού από κυτταροστατικά ή ακτινοβολία
|
Μετοκλοπραμίδη
|
Προφυλακτικώς χορηγείται για τους εμέτους μετά από χημειοθεραπεία με αντινεοπλασματικά φάρμακα
| |
Διφωσφονικά
|
Δινατριούχος παμιδρονάτη και δινατριούχος κλοδρονάτη
|
Χρησιμοποιούνται όμως για την καταπολέμηση της υπερασβεστιαιμίας που προκαλείται από αυξημένη οστεοκλαστική δραστηριότητα των νεοπλασιών
|
Γράφει: Σαπουνίδης Ιωακείμ, Φαρμακοποιός.
Read more: http://www.genenutrition.gr/igeia/chemotherapy.html#ixzz2MrwZR9jV
.jpg)
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου